Αποστολή στο Ρέθυμνο

«Σαν να δυναμώσαμε μέσα από όλα αυτά, σαν να βρίσκουμε τα βήματά μας». Ο Παύλος Φυσσάκης είναι ένας από τους πιο καταξιωμένους Ελληνες φωτογράφους. Δαιμόνιος, πολυσχιδής, πολυπράγμων, ένας άνθρωπος της πράξης, αλλά με σοβαρό έρμα στη θεωρία.

Ο Παύλος Φυσσάκης είναι επίσης ένας καλός φίλος και συνάδελφος, όπως τόσοι άλλοι που συναντιόμαστε χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης στο Ρέθυμνο.

Η πρόσκληση μας ήρθε μήνες πριν, όταν η KOLEKTIV8 (το συλλογικό εγχείρημα που ιδρύθηκε το 2013, με πρωτοβουλία οχτώ καλλιτεχνών από διαφορετικά πεδία) πρότεινε στην εφημερίδα μας να γίνει χορηγός επικοινωνίας του Μεσογειακού Φεστιβάλ Φωτογραφίας, που φέτος πραγματοποιείται για δεύτερη χρονιά.

Είχαμε αναρίθμητους λόγους για να δεχτούμε: όχι μόνο γιατί το φεστιβάλ είναι ένα χειροποίητο συλλογικό εγχείρημα, όχι μόνο γιατί συγκεντρώνει μερικούς από τους πιο σπουδαίους Ελληνες και ξένους φωτογράφους, αλλά και γιατί είναι μια έμπρακτη δημιουργική απάντηση στους σωρούς των ερειπίων που η κρίση σκόρπισε τις ζωές μας.

Στο Ρέθυμνο, οι 33 καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο εγχείρημα εγκαινίασαν την κεντρική έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της πόλης το περασμένο Σάββατο.

Με τίτλο «Critical Archives III: Identities» και μέσα από φωτογραφίες και βίντεο οι καλλιτέχνες ψηλαφίζουν -ή ανατέμνουν- τα πολλαπλά είδωλα της Ευρώπης.

Βασίλης Μαθιουδάκης

Ο Φυσσάκης μιλάει για τους φωτογράφους και την κοινότητά τους που η κρίση τίναξε στον αέρα, στην πραγματικότητα όμως είναι σαν να μιλάει για ολόκληρη τη γενιά μας:

«Ηταν σαν να ξυπνήσαμε από ένα όνειρο με το ξέσπασμα της κρίσης, που σάρωσε τα πάντα, κατέστρεψε όλους μας τους μύθους, συνέτριψε ακόμα και κολοσσούς – εσείς που προέρχεστε από την “Ελευθεροτυπία” το ξέρετε καλά… Το ίδιο συνέβη και με τους φωτογράφους: πιστεύαμε ότι όλα αυτά τα έντυπα θα υπάρχουν για πάντα, ότι θα βρίσκουμε πάντα φεστιβάλ και γκαλερί να μας αντιπροσωπεύουν. Οταν όλα κατέρρευσαν, έπρεπε να αντιδράσουμε για να συνεχίσουμε να είμαστε δημιουργικοί. Ετσι λοιπόν αποφασίσαμε πως δεν χρειαζόμαστε κανέναν να μας αντιπροσωπεύει, να επιλέγει τη δουλειά μας και να μας προωθεί κι ότι θα τα κάνουμε όλα με βάση το πάνκικο do it yourself. Ετσι, γεννήθηκε το πρώτο μου βιβλίο και μετά η ομάδα που έκανε το πρότζεκτ Depression Era. Το Medphoto ήταν το επόμενο συλλογικό μας βήμα».

Πέρα από ένα φεστιβάλ, το Medphoto μοιάζει με γιορτή: στη μια άκρη η συγκλονιστική φωτογραφία του Νίκου Πηλού, στην άλλη ο Γιώργος Μουτάφης και δίπλα του ο Μάκκας και πιο κει ο Δομένικος, ο Μιχαλάκης – σπουδαίοι φωτογράφοι δίπλα σε έργα πολύ νέων παιδιών, σαν μια κοινότητα που αναγεννιέται από τις στάχτες της για να προτείνει μια καινούργια αφήγηση και μια άλλη θέαση του κόσμου.

«Η κρίση μάς δυνάμωσε και μας έκανε να αναζητήσουμε το συλλογικό ξανά», λέει ο Φυσσάκης. «Είναι ακριβώς το παράδειγμα που έδωσε η δική σας εφημερίδα: δεν παραδοθήκατε, οργανωθήκατε και προχωρήσατε συλλογικά. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς. Δεν είναι μόνο το φεστιβάλ, το αποτέλεσμα που βλέπετε, αλλά και η διαδρομή κάθε χρόνο για να φτάσουμε ώς εδώ: οι συζητήσεις, οι προβληματισμοί, τα κείμενα. Ακόμα κι εμείς που ήμασταν πάντα αριστεροί, στον στροβιλισμό της εποχής της ευμάρειας μπορεί να είχαμε ξεχάσει ποιοι ήμασταν – τώρα θυμηθήκαμε. Ωριμάσαμε, δυναμώσαμε και κάνουμε τη συλλογική μας προσπάθεια».

Ξενάγηση στο «Critical Archives III: Identities»*

Η εικόνα της σύγχρονης Ευρώπης με τα μάτια των φωτογράφων

Βασίλης Μαθιουδάκης

Ο Δημήτρης Κεχρής είναι ένας από τους τέσσερις που επιμελήθηκαν ευφάνταστα και δημιουργικά την έκθεση, μαζί με τους Μαρία Μαραγκού, Παύλο Φυσσάκη και Γιώργο Καραηλία.

Του ζητήσαμε να μας ξεναγήσει στις εικόνες της.

«Εργα φωτογράφων που ασκούν σημαντική επιρροή διεθνώς τα τελευταία χρόνια είναι μέρος της έκθεσης αυτής.
Η εικόνα του Jérôme Sessini, του πρακτορείου MAGNUM, από τη “Ζούγκλα του Καλέ”, τον καταυλισμό προσφύγων στον οποίο για καιρό διέμεναν υπό φριχτές συνθήκες περίπου 8.000 άνθρωποι που επιθυμούσαν να μεταβούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, σηματοδοτεί για εμάς πολλά.
Οι εικόνες του Nick Hannes, ενός φωτογράφου με έντονη παρουσία σε φεστιβάλ ανά τον κόσμο, από το έργο του Mediterranean. The Continuity of Man, φέρνουν στο προσκήνιο τα πιο ετερόκλητα πρόσωπα της σύγχρονης Ευρώπης: του τουρίστα, του μετανάστη, του κυρίαρχου, του ξένου, του παρείσακτου, του κανονικού, του περίεργου, του glamorous, του folklore.
Αλλά και ο Federico Clavarino, ένας από τους πιο ενδιαφέροντες ανερχόμενους καλλιτέχνες με πλήθος διακρίσεων διεθνώς επίσης συμμετέχει με το The Castle και ανατέμνει αυτό που ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως Ευρώπη-φρούριο.
Ενώ ο Robin Hammond (Noor Images) με τις εικόνες του από τη σειρά The New Europeans κοιτά τους πρόσφυγες ισότιμα, κατάματα, με σεβασμό, ως ανθρώπους έτοιμους να ζήσουν κανονικά.
Ο Βρετανός Lewis Bush από την άλλη, μέσα από το A Model Continent, αναδεικνύει την έννοια του μνημείου ως εργαλείου θέσμισης ταυτοτήτων και γραψίματος της ιστορίας.
Ιδιαίτερη δε σημασία θεωρούμε πως έχει η περίπτωση της συμμετοχής του Τούρκου φωτογράφου Çağdaş Erdoğan, που βρίσκεται προφυλακισμένος, αντιμετωπίζοντας κατηγορίες για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση.
Οι εικόνες από το έργο του Control, που βρίσκονται στην κεντρική έκθεση του Medphoto, είναι μέρος μιας φωτογραφικής μελέτης που καταπιάνεται με τα κινήματα αντίστασης, τις LGBTQI κοινότητες και τις σφοδρές πολιτικές συγκρούσεις στη γειτονική χώρα και η παρουσία τους στην έκθεση είναι και ένας τρόπος ανάδειξης της πολιτικής εκτροπής που ξεδιπλώνεται στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια.
Δεν θα μπορούσαμε φυσικά να μην αναφερθούμε στο έργο του Mark Power (πρακτορείο MAGNUM) που απεικονίζει έναν πολυδαίδαλο οδικό κόμβο της Αττικής Οδού και που υπερβαίνοντας τα συμφραζόμενα της Ολυμπιάδας του 2004, οπότε και τραβήχτηκε, μας δημιουργεί μια αίσθηση που παραπέμπει στον σημερινό πολιτικό λαβύρινθο».

*Η έκθεση «Critical Archives III: Ταυτότητες» φιλοξενείται μέχρι τις 20 Μαρτίου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, στο Ρέθυμνο (Μεσολογγίου 32, τηλ. 28310-52530)

Ο Ισπανός νικητής του βραβείου MEDPHOTO, Alvaro Deprit

Βασίλης Μαθιουδάκης

Τι είναι αναγκαίο για την Ευρώπη;

«Το έργο μου (“Fiesta”) δεν μιλάει μόνο για τη μετανάστευση και την ταυτότητα. Μιλάει για μας, για το δικό μας ιστορικό πλαίσιο, το τι είναι αναγκαίο στην κοινωνία μας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Το έργο είναι μια τοποθέτηση γύρω από το ζήτημα που ανοίγει το Μεσογειακό Φεστιβάλ και το Βραβείο. Γύρω από το ζήτημα της Ευρώπης και του τι είναι αυτό. Είναι ένα θέμα πολύ πραγματικό, ένα θέμα πάνω στο οποίο πρέπει να σκεφτούμε.

Βασίλης Μαθιουδάκης

Το βραβείο του Medphoto είναι κάτι πολύ σημαντικό για τη δουλειά μου. Πολλές φορές οι φωτογράφοι δεν αφηνόμαστε να οδηγηθούμε από τη διαίσθησή μας στις ιστορίες που αφηγούμαστε και το βραβείο του Medphoto είναι ένα σημάδι ότι τα ένστικτά μας γίνονται κατανοητά. Αυτό με βοηθά να εμπιστεύομαι περισσότερο τη δουλειά μου και με την οικονομική βοήθεια να αναπτύξω κι άλλο το έργο που έχω ξεκινήσει, καθώς στις μέρες μας είναι πολύ δύσκολο ένας φωτογράφος να στηριχτεί οικονομικά»