«Εκεί ψηλά στον Υμηττό, αγόρι κάθεται τρανσφοβικό». Το στιχάκι είναι από ποίημα-ποταμό, παρωδία της τοποθέτησης του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης πριν από λίγες μέρες στη Βουλή.

Το ποίημα δεν δημοσιεύτηκε ποτέ -κι ούτε πρόκειται- και κυκλοφόρησε από ίνμποξ σε ίνμποξ.

Δεν μας έπιασε δημιουργικός οίστρος -ήταν απλώς μια γελαστή άμυνα σε όσα εξωφρενικά ακούσαμε στη Βουλή και από τηλεοπτικού άμβωνος με αφορμή το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.

Κι αν εμείς οι ποιήτριες εκ του προχείρου, κοτζάμ γυναίκες και επαγγελματίες και μανάδες κάποιες νιώσαμε την ανάγκη, έστω και γελαστά, να δείξουμε τα δόντια μας, πώς ακριβώς θα πρέπει να ένιωσε όταν πέρναγε το σύμφωνο συμβίωσης -αλλά και κάθε μέρα- ένας γκέι έφηβος, μια νεαρή λεσβία, ένας γονιός με τρανς κόρη, ένας δάσκαλος που θέλει να στηρίξει το τρανς αγόρι στην τάξη του;

Οι λέξεις δεν περιγράφουν απλώς πραγματικότητες, τις δημιουργούς κιόλας. Οι λέξεις δεν περιγράφουν απλώς σκέψεις, ωθούν και σε δράσεις. Κάποιες από αυτές κυριολεκτικά δολοφονικές.

Οι διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι κάθε φορά που LGBT παιδί δέχεται λεκτική ή σωματική βία, ο κίνδυνος να προχωρήσει σε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά είναι 2,5 φορές μεγαλύτερος από έναν straight άτομο της ηλικίας της/του.

Τα ποσοστά ΛΟΑΤΚΙ εφήβων που παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης, προβλήματα συμπεριφοράς και μπορεί να προβούν σε απόπειρες αυτοκτονίας είναι συντριπτικά μεγαλύτερα σε σχέση με τους συνομηλίκους τους.

Οι λεσβίες, γκέι και αμφισεξουαλικοί έφηβοι σημειώνουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά κατάχρησης, θυματοποίησης και κακοποίησης από τους ετεροφυλόφιλους συνομηλίκους τους, είναι πέντε φορές πιο πιθανό να αναφέρουν προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας σε σύγκριση με μη ΛΟΑΤ συνομηλίκους τους.

Τα στατιστικά

Στην Ελλάδα της ανθεκτικής Ακροδεξιάς και της διαχεόμενης φασίζουσας νοοτροπίας, του ορθόδοξου σκοταδισμού και της νεοναζιστικής βίας τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα: από τα 273 περιστατικά που κατέγραψε στην Αττική το Δίκτυο Καταγραφής Ρατσιστικής Βίας, οι 185 επιθέσεις έγιναν λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου.

Πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όσον αφορά τις διακρίσεις κατά ΛΟΑΤ ανθρώπων στη χώρα μας, δείχνουν ότι ένας στους δύο ερωτηθέντες ένιωσαν διακρίσεις ή παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες.

■ 81% των ερωτηθέντων είχαν ακούσει αρνητικά σχόλια ή είχαν δει αρνητικές συμπεριφορές στο σχολείο επειδή ένας/μία δάσκαλος/δασκάλα τούς θεωρούσαν ΛΟΑΤ.

■ 74% αποφεύγουν να κρατήσουν δημόσια το χέρι του ομόφυλου συντρόφου τους, επειδή φοβούνται ότι θα δεχτούν επίθεση, παρενόχληση ή απειλές.

■ 46% αποφεύγουν συγκεκριμένες τοποθεσίες ή μέρη επειδή φοβούνται ότι θα δεχτούν επίθεση, παρενόχληση ή απειλές.

«Οι περισσότερες δυσκολίες των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων οφείλονται όχι στον σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα φύλου τους, αλλά στις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν επειδή είναι ΛΟΑΤΚΙ» μας λέει η δρ Νάνσυ Παπαθανασίου, κλινική ψυχολόγος. «Η απειλή κοινωνικής απομόνωσης, εξευτελισμού και -σε πολλές περιπτώσεις- ακόμη και σωματική βίας είναι ο σημαντικότερος παράγοντας επικινδυνότητας για την προσαρμογή τους στο σχολείο και την ψυχική τους υγεία. Παρόμοιες διακρίσεις αντιμετωπίζουν και οι γονείς, με αποτέλεσμα να νιώθουν συχνά ντροπή και ότι έχουν κάτι λάθος. Αμεση συνέπεια αυτού του στίγματος, που πέφτει και στην οικογένεια, είναι ότι τα παιδιά δεν μπορούν να βρουν υποστήριξη κι αισθάνονται ακόμη πιο απομονωμένα».

Προφανώς μια τέτοια συνθήκη απαιτεί δουλειά από όλους μας: από την πολιτεία που οφείλει να πάρει κι άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες, από την κοινωνία που οφείλει να δει έντιμα τον εαυτό της στον καθρέφτη, από τον καθένα από εμάς που οφείλει να σκοτώσει τον ρατσιστή μέσα του. Μέχρι τότε όμως τα παιδιά και οι γονείς τους χρειάζονται στήριξη. Στο παρελθόν, με πρωτοβουλία του τότε γραμματέα Νέας Γενιάς, Γιάννου Λιβανού, είχε λειτουργήσει μια παρόμοια γραμμή, παρά τις αντιδράσεις του πολιτικού προσωπικού και των τότε θεσμικών παραγόντων. Η γραμμή εκείνη δεν μακροημέρευσε, ενέπνευσε όμως για να δημιουργηθεί το 2015 η γραμμή «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ». Λειτούργησε για 8 μήνες, διέκοψε κι επανήλθε φέτος το καλοκαίρι.

Μια πρότυπη γραμμή

Η ΟΛΚΕ, το Athens Pride, η «Θετική Φωνή» και το Thessaloniki Pride ένωσαν τις δυνάμεις τους και με δωρεά από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων και την ηθική στήριξη της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Θεσσαλονίκης, έφτιαξαν αυτήν την πρότυπη και πρωτότυπη για τα ελληνικά δεδομένα γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης. Και να υπογραμμίσουμε εδώ πως από τον Ιούνιο του 2016 έχει τεθεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας.

 Πώς λειτουργεί

Η γραμμή λειτουργεί Δευτέρα-Παρασκευή, 11.00-21.00. Απευθύνεται σε όποιο άτομο υφίσταται διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής, καθώς και σε κάθε άνθρωπο που έχει ερωτήματα σχετικά με το ζήτημα του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας και έκφρασης φύλου.

Η γραμμή εξυπηρετεί γονείς και εκπαιδευτικούς. Υπάρχει και η δυνατότητα δωρεάν προσωπικών συνεδρίων (μέχρι 8 σε δύο μήνες).

Τα στατιστικά της γραμμής

⬖ Την περίοδο 2015-2016 η υπηρεσία δέχτηκε περίπου 400 τηλεφωνήματα σε διάρκεια 8 μηνών. Από τις 25 Ιουλίου που επαναλειτούργησε μέχρι και σήμερα έχει δεχτεί 152.

⬖ Σε ποσοστό 68% το άτομο που καλεί έρχεται με το αίτημα της συμβουλευτικής.

⬖ Η κακοποίηση υπολογίζεται στο 30% του συνόλου των κλήσεων, από τις οποίες το 60,6% αφορά ψυχολογική κακοποίηση, το 14,89% σεξουαλική και το 24,47% άσκηση βίας.

⬖ Η πλειονότητα των τηλεφωνημάτων (74.5%) αφορά νεαρά άτομα ηλικίας έως και 28 ετών.

⬖ 8 στα 10 περιστατικά ενδοσχολικού εκφοβισμού έχουν αιτία την ταυτότητα ή την έκφραση φύλου.

⬖ Το 9,3% των νέων που καλούν για βοήθεια είναι ανήλικοι.

⬖ Το 80% των περιστατικών ενδοσχολικής βίας (bullying) αφορά μαθητές/τριες με ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό ή ταυτότητα φύλου.

Κλεοπάτρα Οικονομίδου

«Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να ακουστούν»

«Μας καλούν άνθρωποι που θέλουν να διατηρήσουν τον οικογενειακό δεσμό, που αγαπούν, που φοβούνται και εκφράζουν την αγωνία τους για την κοινωνία» μας λέει η Κλεοπάτρα Οικονομίδου, πρότζεκτ μάνατζερ του «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ». «Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να ακουστούν, να βρουν τις λέξεις να μιλήσουν γι’ αυτό που αισθάνονται και να βρουν στήριξη, να ανοίξει ένας δρόμος που θα μπορούν να τον περπατήσουν. Οι νόμοι ψηφίζονται, η ορατότητα αυξάνεται -όλα αυτά είναι απολύτως αναγκαία, ελπιδοφόρα και ιστορικά-, όμως ταυτόχρονα, η οικογένεια, το σχολείο κι η κοινωνία χρειάζονται μια πλαισίωση, μια επιπλέον στήριξη μέχρι να φτάσουμε από την κατανόηση στην αποδοχή. Αυτή τη γεφύρωση μεταξύ του νόμου και της κοινωνίας, μεταξύ της οικογένειας και του ατόμου, του φόβου και της σχέσης, της κοινωνίας και της αποδοχής έρχεται να καλύψει η γραμμή. Το “11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ” είναι μια ψύχραιμη παρουσία δίπλα στον άνθρωπο που μας καλεί, με επίγνωση του ρίσκου που ενέχει η αλήθεια του, με εμπιστοσύνη και χωρίς να λογοκρίνουμε και να ηθικολογούμε».

Δρ Ν. Παπαθανασίου

«Οι κατακτήσεις μπορεί να υποχωρήσουν»

Η δρ Ν. Παπαθανασίου είναι και η επιστημονική υπεύθυνη του «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ». Πόσο αναμένεται να αλλάξει η κοινωνία σε σχέση με τα ΛΟΑΤ άτομα όσο ενισχύεται το νομοθετικό πλαίσιο που μειώνει τις διακρίσεις; τη ρωτήσαμε. «Σε σχέση με τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, αν κοιτάξουμε στον δυτικό κόσμο, φαίνεται όλα να έχουν κατακτηθεί. Στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμη εκκρεμότητες, π.χ. σε σχέση με το θέμα της τεκνοθεσίας και της προστασίας των ομόφυλων οικογενειών, που δεν είναι μόνο νομικές, αφορούν τις ζωές των συνανθρώπων μας. Είναι εύκολο να μας καθησυχάσουν αυτά που έχουν γίνει, τόσο σε νομικό όσο και κοινωνικό επίπεδο. Οι άνθρωποι έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε το μέλλον γραμμικά, ότι κάναμε ένα βήμα και αυτό δεν μπορεί κανείς να μας το πάρει πίσω. Η Ιστορία όμως δείχνει ότι η εξέλιξη δεν είναι και τόσο γραμμική. Οι κατακτήσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορεί να θεωρούνται δεδομένες, πολύ εύκολα αναστρέφονται. Ακόμη και σήμερα αμφισβητείται το δικαίωμα στις αμβλώσεις -κι αυτό στον δυτικό κόσμο! Τα πράγματα προχωρούν, αλλά τίποτα ποτέ δεν τελειώνει».