Η τέχνη στις φυλακές ως διέξοδος ελευθερίας

Η «Ομάδα Συλλογικού Πολιτισμού Εμείς» διοργανώνει έκθεση ζωγραφικής μέχρι τις 25 Μαΐου στο ισόγειο του ραδιοφωνικού σταθμού 105,5 «Στο Κόκκινο»

 

Στο πατρικό μου σπίτι σε μια γωνιά στο σαλόνι υπάρχει μια παγόδα. Δεν είναι υψηλή τέχνη, δεν είναι όμορφη, δεν είναι καν καλοφτιαγμένη. Στις αλλεπάλληλες μετακομίσεις όμως η μητέρα μου δεν μας επέτρεψε να την αγγίξουμε ποτέ «γιατί είναι σπάνια και σημαίνει πολλά».

Η παγόδα ήταν δώρο των γυναικών κρατουμένων των Φυλακών Αβέρωφ στη μητέρα μου όταν ήταν ακόμα παιδί κι οι γονείς της επισκέπτονταν στις φυλακές τούς πολιτικούς κρατούμενους συντρόφους τους. Ομως δεν είναι μόνο οι μνήμες που κάνουν την παγόδα σπάνια, είναι κυρίως αυτά που η μητέρα μου μάς δίδαξε ότι σημαίνει: τη λαχτάρα για επικοινωνία με τον έξω κόσμο, τη δημιουργία που δεν σταματά ούτε πίσω από τα κάγκελα.

Με αυτήν ακριβώς τη ματιά αξίζει τον κόπο να επισκεφθείτε ώς τις 25 Μαΐου το ισόγειο του ραδιοφωνικού σταθμού 105,5 «Στο Κόκκινο». Εκεί η «Ομάδα Συλλογικού Πολιτισμού Εμείς» διοργανώνει έκθεση ζωγραφικής με έργα των γυναικών που κρατούνται στις Φυλακές της Θήβας. Ηλιοτρόπια που γνέφουν στον ήλιο, ένα ποδήλατο που τσουλάει στο φως, οι κρίκοι μιας αλυσίδας: εικόνες από την ψυχή και το μυαλό των γυναικών που δεν θα γνωρίσουμε ποτέ αλλά επικοινωνούν μαζί μας.

«Στις φυλακές κρατούνται 430 γυναίκες από 17 μέχρι 80 χρόνων», μας λέει η προϊσταμένη κοινωνική λειτουργός Μαρία Πούλιου. «Το ένα τρίτο έχει καταδικαστεί για οικονομικούς λόγους, το άλλο για ναρκωτικά και οι υπόλοιπες για άλλες παραβάσεις του Ποινικού Κώδικα. Εμείς προσπαθούμε να τις επιμορφώσουμε ώστε βγαίνοντας να έχουν χρήσιμες γνώσεις, αλλά και να τους δώσουμε δραστηριότητες ώστε να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες επιπτώσεις ο εγκλεισμός».

Το εργαστήρι ζωγραφικής λειτουργούσε μέχρι πριν από 3 χρόνια, όταν η σωφρονιστική υπάλληλος που το «έτρεχε» πήρε σύνταξη. «Ο εγκλεισμός προκαλεί πολλά προβλήματα στους ανθρώπους, ιδρυματοποιούνται πολύ γρήγορα», μας λέει η ψυχολόγος των φυλακών Νίκη Μουσχή. «Το εργαστήρι ήταν μια εξαιρετική δημιουργική διέξοδος, οι γυναίκες περίμεναν το μάθημα μια φορά την εβδομάδα πώς και πώς. Εδώ βλέπετε παλιότερα έργα τους. Κι είχε κι άλλη σημασία εκτός από τη δημιουργική: τα έσοδα από τα έργα πάνε απευθείας στις δημιουργούς αλλά και υπολογίζονται ευεργετικά οι μέρες στην ποινή τους ανάλογα με το σε πόσα εργαστήρια θα συμμετάσχουν».

Το ετήσιο κόστος του εργαστηρίου θα ήταν περίπου 1.000 ευρώ, αλλά το ελληνικό κράτος δεν τα επενδύει. «Είναι τα έξοδα για να πηγαινοέρχεται ένας εικαστικός, τίποτα παραπάνω», θα μας εξηγήσει ο σκηνοθέτης Χρήστος Θάνος από την ομάδα «Εμείς». «Υπάρχουν πολλοί εθελοντές που θέλουν να βοηθήσουν αλλά το κόστος μετακίνησης δυστυχώς τους είναι δυσβάσταχτο. Θα μπορούσε επίσης η Πολιτεία να αποσπάσει έναν εικαστικό στη Θήβα. Αυτό που πρέπει να καταλάβει είναι πως η Τέχνη είναι η επικοινωνία των φυλακισμένων -κι είναι κι αυτή που τους δίνει δύναμη για να κοιτάξουν το από εδώ και πέρα της ζωής τους».